چکیده
قاعده ولایت حاکم بر ممتنع یکی از کهن‌ترین قواعد فقهی است. اگر کسی از ادای حقوق دیگران یا انجام تکالیف خود امتناع کند حاکم جامعه اسلامی بنابر قاعده ولایت حاکم بر ممتنع به‌جای فرد ممتنع وارد عمل می‌شود. هدف و منطق حقوقی ایجاب می‌نماید که کسانی را که مانع رسیدن صاحبان حق می‌شوند را مجبور به ایفاء وظیفه نماید و درجایی که اجبار ممکن نباشد خود رأساً اقدام نماید.
کلیت این قاعده موردقبول فقها است البته در محدوده و یا اختیارات و... باهم اختلاف دارند. مفهوم قاعده مزبور علاوه بر دلیل قرآنی و عقلی، در بسیاری از روایات نیز آمده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌گردد.
واژگان کلیدی: قاعده، ولایت، حاکم، ممتنع، ادله.
The rule of the guardianship of the governor is based on one of the oldest rules in Jurisprudence. If someone refuses to pay the rights of others or abstains from performing his own duties, the governor of the Islamic State based on the rule of the guardianship of the governor comes into play. The aim and legal logic dictates that those who obstruct the rightful owners should be forced to take up their duties and where coercion is not possible then they should take action.
This general rule is accepted by jurists although within bounds and they differ from one another. In addition to the Quranic and logical evidences, the concept of this ruling has been mentioned in many Ahadith/discourses of which some will be mentioned.
Key words: Rule, guardianship, governor, base, reasons.
