کتاب حاضر که نگاهی شاهدانه به حیات عارفانه آن امام عارفان و قبله شاهدان است در معرفی بلندای وجود علی که بیانگر واقعی و مناسبی برای ذیل دامان هستی اوست به کلمات حکیمانه و متکلمانه علی معنا می دهد و جلوه های راسخ و استوار علی به حکمت و کلام او روح می بخشد. اگر همه حکیمان در کلام حکیمانه علی به شگفتی افتاده اند و اگر همه متکلمان در بیان پایدارترین عقاید و کلام از چشمه آن وجود مبارک بهره می جویند همه و همه رهین آن حیات عارفانه است.
اگر فقها علما ، سخاوتمندان شجاع مردان پیشتازان وادى سلوك و شناگران دریای شهود معلمان اخلاق و.... همه و همه در حیرت ویژگیهای اویند به لحاظ برخورداری آن امام همام از حیات برین شاهدانه و عارفانه است .
این نوشتار ارزشمند که به قلم وزین حضرت استاد آیة الله جوادی آملی نگارش یافته و با دیده عرفان نگریسته و با قلم برهان نگاشته شده نگاهی است به ابعاد شخصیت آن حضرت از منظر حیات عارفانه که در شش فصل تنظیم شده است .
تذکر این نکته لازم است که عده ای که به خورشید علوی نزدیک میشوند یا طاقت دیدار ندارند یا از وصف آن دلدار عاجزند. تنها چشم بینا و زبان گویا که از جان صاف و قلب باك تراوش کرده شهودش را آسان و تعریفش را روان می سازد و این نیز از مواهب عالیه الهی به حضرت استاد (دام ظله) است .
فصل های شش گانه کتاب حاضر بدین شرح است:
فصل یکم حیات و علم؛ تبیین حیات و پیوند آن با اندیشه و انگیزه آدمی ، تقسیم علم به حصولی و حضوری و راهیابی خطا در علم حصولی، میزان سنجش معلومهای حسی و ارزیابی مراتب معرفت مباحثی است که در این فصل مطرح شده است .
فصل دوم: تفاوت عرفان با کلام و حکمت امتیاز عرفان از علوم دیگر از نظر روش جایگاه حیات عارفانه و سنجش آن با حیات حکیمانه، نقش ابزاری برهان برای عرفان و محدودیت عقل در ارزیابی معارف در این فصل بررسی شده است .
فصل سوم جهان بینی عارفانه امام علی ؛ در این فصل با استفاده از آیات قرآن و استمداد از سنت معصومان اثبات شده که جهان بینی امام علی عارفانه، یعنی شهودی و حضوری بود نه حکیمانه و متکلمانه یعنی حصولی .
فصل چهارم سیرت و سنت عارفانه امام علی ؛ بر پایه شهودی بودن جهان بینی امام ، در این فصل اثبات شده که سیرت و سنت آن امام در شؤون گونه گون مانند دعوی عبادت دعا دعوت و تولی و تبری شاهدانه بود.
فصل پنجم حیات عارفانه علی از منظر اهل بیت ؛ بهترین معرفان حیات شاهدانه علوی، اهل بیت عصمت و طهارت هستند. از این رو با استعانت از سخنان آن بزرگواران حیات عارفانه علی اثبات و بررسی شده است .
فصل ششم حیات عارفانه امام علی از منظر رجال علمی؛ برخی سخنان معرفان بشری درباره علی چونان کلینی، صدرالمتألهين، ابو على بن سينا، جاحظ بصری، احمد بن حنبل، خليل بن احمد وابن ابی الحدید در این فصل بررسی شده است .
